Pacjent dermatologiczny stanowi wysoki odsetek wszystkich przypadków klinicznych.
Powodem wizyt są mniej lub bardziej dokuczliwe objawy chorobowe. Opiekunowie najczęściej zgłaszają, że ich zwierzę się drapie, nadmiernie wylizuje, wygryza łapy, trzepie uszami, ociera się o szorstkie powierzchnie, nadmiernie gubi sierść, ma wyłysienia lub zmiany skórne.
Większość z wymienionych objawów wynika z uczucia świądu (nieprzyjemnego odczucia pochodzącego ze skóry, wywołującego chęć drapania lub pocierania) i dotyczy nawet 80% przypadków skierowanych na konsultację dermatologiczną.
W przypadku psów i kotów świąd jest podstawowym objawem atopowego zapalenia skóry (atopia, AZS).
Atopia u psów stanowi nawet 1/3 przypadków dermatologicznych i występuje częściej niż alergia pokarmowa.
Wzrost zachorowań na atopowe zapalenie skóry odnotowowany jest coraz częściej nie tylko w przypadku psich pacjentów, ale również w przypadku ludzi i szacowany jest obecnie na ponad 30% populacji.
Atopowe zapalenie skóry jest spowodowane złożoną interakcją czynników genetycznych (mających wpływ na funkcje bariery skórnej i układ odpornościowy), które prowadzą do większego kontaktu alergenów środowiskowych (m.in. pleśni, roztoczy, pyłków roślinnych) z układem odpornościowym powodując zmiany skórne oraz nieprzyjemne, trudne do wytrzymania uczucie swędzenia.
Atopia jest nieuleczalną chorobą dziedziczoną genetycznie i widoczne są predyspozycje rasowe szczególnie takich ras jak owczarki niemieckie, labradory, golden retrivery, shar peje, buldogi francuskie, shih-tzu, jack russel terriery oraz mieszańców tych ras. Najrzadziej atopia odnotowywana jest u maltańczyków, ale z kolei u tej rasy bardzo często stwierdzana jest alergia/nietolerancja pokarmowa.
Rozpoznanie atopii nie jest takie proste jakby się mogło wydawać i wymaga dużego doświadczenia lekarza. Opiera się na szczegółowym wywiadzie, diagnostyce różnicowej, analizie objawów oraz reakcji na leczenie. W tym miejscu należy zwrócić dodatkowo uwagę na świerzb psi, inną świądową chorobę skóry, która może naśladować atopowe zapalenie skóry. Kluczowym badaniem, żeby go potwierdzić jest zeskrobina skórna.
Atopia wymaga długoterminowej strategii terapeutycznej, która jest dobierana indywidualnie do każdego przypadku klinicznego i kontynuanej do końca życia pacjenta.
Poza chorobami alergicznymi innymi najczęściej występującymi problemami dermatologicznymi u psów są zakażenia bakteryjne, grzybicze, pasożytnicze (m.in. inwazje pcheł, świerzbowców, nużeńców, cheyletielli) choroby endokrynologiczne, nowotworowe i autoimmunologiczne.
Zapalenie ucha zewnętrznego u psów to jedna z najczęstszych przyczyn wizyty w gabinecie i objaw różnych chorób. Najczęściej jego przyczyną jest wspomniana wcześniej atopia (nadwrażliwość na alergeny środowiskowe) albo/i alergia pokarmowa, ale należy również brać pod uwagę choroby tła endokrynologicznego i pasożytniczego oraz ciała obce.
Postawienie prawidłowej diagnozy wymaga diagnostyki różnicowej. Naszym celem jest rozpoznanie choroby podstawowej, gdyż zapalenie uszu często jest jedynie objawem klinicznym, a nie chorobą samą w sobie.
Leczenie objawowe tylko zapalenia ucha zewnętrznego jest przyczyną częstych nawrotów.
Bez poznania i wdrożenia odpowiedniego leczenia choroby pierwotnej jaką może być alergia albo niedoczynność tarczycy, takie zapalenia uszu będą cyklicznie wracały.
Cytologia jest praktyczną i tanią metodą pozwalającą na szybkie uzyskanie informacji co do obecności, rodzaju i liczby bakterii, drożdżaków oraz komórek zapalnych. Dzięki takiemu badaniu możemy wprowadzić odpowiednie leczenie, dostosowane indywidualnie do danego przypadku chorobowego.
W przypadku nawracających zapaleń uszu trzeba rozpatrzyć wdrożenie diety eliminacyjnej, jeżeli podejrzewana jest alergia pokarmowa. Dieta eliminacyjna dobrana przez lekarza jest jedynym niezawodnym sposobem identyfikacji niepożądanej reakcji na pokarm. W tym przypadku nie sprawdzają się testy alergiczne. Wykonanie testów alergicznych z krwi albo śródskórnych można wziąć pod uwagę tylko w przypadku potwierdzenia atopii.
W przypadku kotów najczęściej problemy skórne związane są z alergią /nietolerancją pokarmową, świerzbem usznym, alergicznym pchlim zapaleniem skóry (APZS), zakażeniami bakteryjnymi, dermatofitozą (grzybicą), atopowym zapaleniem skóry, chorobami z autoimmunoagresji, endokrynologicznymi oraz nierzadko zaburzeniami behawioralnymi. Wiele reakcji skórnych u kotów wiąże się z atopowym zzapaleniem skóry m.in. Świąd okolicy głowy, szyi, wyłysienia i ziarniniaki eozynofilowe.
Zarówno w przypadku psów jak i kotów bardzo ważna jest całoroczna profilaktyka przeciwpchelna. Fakt, że kot nie wychodzi na dwór nie wyklucza inwazji pasożytnicznych (ekto- i endopasożytów).
Na szczęście wszystkie dostępne preparaty przeciwko kleszczom działają również przeciwpchelnie, także opiekunowie dbający o profilaktykę przeciwkleszczową u zwierząt wychodzących na dwór równocześnie chronią swoich pupili przed inwazją pcheł oraz innych pasożytów zewnętrznych.
W diagnostyce dermatologicznej najczęściej wykonuje się badanie zeskrobin z powierzchownych warstw skóry, badanie cytologiczne ze zmian skórnych lub zewnętrznych kanałów słuchowych, trichogram (badanie mikroskopowe struktury włosa oraz potwierdzanie inwazji nużeńca), badanie bakteriologiczne i mykologiczne, testy śródskórne, serologiczne testy alergiczne, badanie histopatologiczne wycinków skóry i usuniętych zmian skórnych.
Postawienie właściwej diagnozy w przypadkach dermatologicznych opiera sie na dużym doświadczeniu, bardzo skurpulatnym wywiadzie z opiekunem zwierzęcia, dokładnym badaniu klinicznym, analizie historii choroby oraz wykonanych badań dodatkowych. Predyspozycje rasowe i rodzinne są również cenną wskazówką diagnostyczną.
Na konsultacje dermatologiczne trzeba zarezerwować więcej czasu, gdyż są to jedne z dłuższych wizyt.