Nowotwory – to się leczy

Białaczka to nowotwór złośliwy układu krwiotwórczego związany z układem białych krwinek. W przebiegu białaczki dochodzi do niekontrolowanego rozrostu komórek blastycznych (blastów) w szpiku kostnym i we krwi. 

Zarówno u psów jak i kotów występują nowotwory, które można zaklasyfikować do grupy raka krwi. W dużym uproszczeniu są to choroby obejmujące nowotwory układu chłonnego i krwiotwórczego. Do najczęściej występujących zalicza się chłoniaki, białaczki i nowotwory z komórek plazmatycznych.

U psów chłoniaki są jednymi z częściej występujących nowotworów i zwykle rozwijają się w narządach układu chłonnego/limfatycznego czyli w węzłach chłonnych, śledzionie i szpiku kostnym jednak mogą pojawić się prawie w każdym narządzie, który do tego układu nie należy.

Nowotwór ten mimo predylekcji rasowej może pojawić się u każdej rasy jak i psów mieszańców, zazwyczaj chorują psy starsze i w średnim wieku. Objawy kliniczne zwłaszcza na początku choroby są mało charakterystyczne, różne i zmienne, zależą od zasięgu procesu nowotworowego i lokalizacji zmian. Chłoniakom m.in. może również towarzyszyć hipercalcemia ( czyli podwyższony poziom wapnia ) należąca do zespołów paranowotworowych.

U pacjenta z podejrzeniem chłoniaka musi zostać wykonane pełne badanie kliniczne ( m.in. dokładna ocena obwodowych węzłów chłonnych ) , badanie morfologii krwi razem z rozmazem oraz badanie biochemiczne surowicy ( w tym badanie wapnia ). W celu oceny stopnia zaawansowania klinicznego choroby wykonuje się badania obrazowe czyli RTG klatki piersiowej jak i usg jamy brzusznej. Czasem w celu przeprowadzenia pełnej oceny stopnia zaawansowania choroby może się okazać biopsja szpiku kostnego.

Metodą bardzo często wystarczającą do postawienia diagnozy jest biopsja aspiracyjna cienkoigłowa zmienionego węzła chłonnego lub narządu ( np. pod kontrolą ultrasonograficzną ).

U psów występuje kilka różnych postaci chłoniaków w zależności od lokalizacji choroby. Najczęściej pojawia się  postać wieloogniskowa/węzłowa związana z bezbolesnym powiększeniem węzłów chłonnych. W dalszej kolejności pod względem częstotliwości występowania jest postać pokarmowa chłoniaka – tutaj dominują objawy z układu pokarmowego, czyli biegunki, wymioty, chudnięcie.

Chłoniak może występować również w postaci zmian skórnych, którym towarzyszą owrzodzenia, rumień i nierzadko świąd. W tym przypadku do postawienia ostatecznego rozpoznania należy pobrać kilka wycinków skóry do badania histopatologicznego

Jedną z gorzej przebiegających form pod kątem rodzaju objawów klinicznych jest postać śródpiersiowa chłoniaka. Pacjenci często mają przyspieszony oddech, utrudnione oddychanie, nierzadko kaszel; związane z obecnością masy i/lub płynu w klatce piersiowej. Towarzyszyć temu mogą ciastowate obrzęki głowy i kończyn przednich. W celu wykrycia lub potwierdzenia choroby wykonuje się badanie radiograficzne klatki piersiowej uzupełnione o badanie ultrasonograficzne

Najrzadziej występującą postacią chłoniaka ok 3 % są guzy, które mogą pojawić się w różnych miejscach np. w jamie nosowej, gałce ocznej, układzie nerwowym, kościach, a nawet sercu. Objawy kliniczne zależą głównie od lokalizacji guza.

U niektórych pacjentów długość życia od momentu rozpoznania może wynieść nawet tylko kilka tygodni. Wynika to z tego, że nasi pacjenci zgłaszają się po poradę w bardzo zaawansowanym stanie klinicznym choroby. Chłoniak zazwyczaj jest chorobą uogólnioną i wymaga leczenia ogólnego/systemowego, czyli chemioterapii.

U kotów chłoniaki są dominującymi nowotworami, jakie wywodzą  się z układu krwiotwórczego. W porównaniu z psami Istnieje u nich znaczne zróżnicowanie form pod względem anatomicznym i histologicznym i niestety mogą one słabiej reagować na leczenie. Dodatkowo pewną rolę w ich rozwoju mogą mieć wirusy takie jak wirus białaczki kociej FelV. Chłoniaki kotów klasyfikuje się na podstawie lokalizacji anatomicznej, cechach histologicznych jak i immunofenotypie komórek nowotworowych.

W celu rozpoznania bądź potwierdzenia chłoniaka u kota należy wykonać pełne badanie krwi, w tym morfologię z rozmazem, badanie biochemiczne surowicy oraz testy w kierunku FIV/FelV.

Dla ostatecznego rozpoznania niezbędna jest biopsja narządów wewnętrznych ( np. wątroby, śledziony ) i węzłów chłonnych. W przypadku np. uogólnionego powiększenia obwodowych węzłów chłonnych bardziej diagnostyczną metodą jest usunięcie całego węzła i wysłanie go do badania histopatologicznego.

Do oceny zajęcia szpiku kostnego i określenia stopnia zaawansowania klinicznego choroby wykonuje się biopsję szpiku kostnego.

Leczenie chłoniaków czyli tzw chemioterapia jest zazwyczaj dobrze tolerowana przez koty. Leki zazwyczaj są podawane dożylnie i/lub doustnie jednak istnieją również inne drogi podawania cytostatyków w zależności od postaci choroby . Dodatkowo w niektórych lokalizacjach  chłoniaka metodą leczenia z wyboru może okazać się radioterapia.

Wskaźniki odpowiedzi na leczenie i długość jej trwania zależą od wielu czynników rokownicznych, mogą to być np. początkowa odpowiedź na leczenie, lokalizacja anatomiczna, zakażenie virusem białaczki kociej, stopień zaawansowania klinicznego choroby, obecność objawów ogólnych, włączenie niektórych leków do protokołu leczniczego itp.

Najczęściej spotykaną postacią chłoniaka u kotów jest postać pokarmowa, stanowi ona aż 50-70 % wszystkich postaci. Może się objawiać w postaci pogrubienia ścian jelit, może to być „guz„ w jamie brzusznej a objawy jej towarzyszące to głównie wymioty, biegunki, utrata apetytu, spadek masy ciała itd.

Kolejną w częstotliwości występowania jest postać wieloogniskowa, obejmuje powiększenie obwodowych węzłów chłonnych często z zajęciem i powiększeniem wątroby i śledziony. Objawy towarzyszące mogą być mało specyficzne i różnorodne.

Postać śródpiersiowa to ok 10-20 % kocich chłoniaków. Pojawia się zwykle u kotów młodych i miewa związek z wirusem białaczki. Chłoniak śródpiersia wiąże się z najgorszym rokowaniem, przybliżony czas przeżycia nawet w przypadku podjęcia chemioterapii wynosi 3 mce. Dominującym objawem i powodem konsultacji weterynaryjnej jest duszność.

Chłoniak może również zaatakować jamę nosową, chorują koty starsze lub w średnim wieku. Objawy, z którymi koty się borykają to wypływy z nosa-w tym również krwawienie, kichanie, duszność, łzawienia; w bardzo zaawansowanych stanach nawet deformacje trzewioczaszki

Kolejną postacią jest chłoniak nerek, nie występuje on często, bo ok 5 % wszystkich przypadków, może pojawić się również jako powikłanie innych postaci. Przebiega on z obustronnym powiększeniem nerek, podwyższeniem parametrów nerkowych, zwiększonym pragnieniem i zwiększonym oddawaniem moczu, utratą masy ciała i pogorszeniem stanu ogólnego. W tej postaci może wtórnie dojść do zajęcia ośrodkowego układu nerwowego i pojawienia się objawów neurologicznych.

Najrzadziej występującą postacią ok 1-3 % przypadków, jest chłoniak ośrodkowego układu nerwowego, czyli atakujący mózg i rdzeń kręgowy. Chorują koty w różnym wieku. Objawy zależą oczywiście od lokalizacji i mogą obejmować np. niedowład kończyn tylnych, problemy z poruszaniem, zwiotczenie ogona, atonię pęcherza moczowego. Jeśli dojdzie do zajęcia mózgu objawy mogą być cięższe, do ataków drgawek włącznie. Diagnostyka tego typu chłoniaka wymaga zaawansowanych metod obrazowania jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny.

 Nowotwory można i wręcz trzeba leczyć. Leczenie polega głównie na podawaniu leków drogą dożylną lub doustnie wg określonych schematów i zasad. Czas trwania terapii może wynieść kilka miesięcy

Rokowanie w przypadku chłoniaków jest zmienne i zależy od wielu czynników. Największe znaczenie ma typ i stopień zaawansowania klinicznego choroby. Jeśli zaobserwujesz niepokojące objawy u swojego zwierzęcia najlepiej skonsultować je z lekarzem weterynarii, który jeśli będzie to konieczne skieruje do specjalisty – onkologa weterynaryjnego.